Giai đoạn thử việc giống như “bài kiểm tra” đầu tiên để hai bên hiểu rõ nhau. Qua đánh giá thử việc, doanh nghiệp nhìn thấy bức tranh chân thực về năng lực và thái độ của nhân viên, còn nhân viên nhận lại tấm gương phản chiếu điểm mạnh, điểm yếu của mình. Vậy làm sao để quá trình này trở nên khách quan và mang lại giá trị cao nhất?
Đánh giá thử việc là gì ?
Đánh giá thử việc là quá trình xem xét, đo lường và ghi nhận kết quả làm việc của nhân viên trong thời gian thử việc, dựa trên các tiêu chí đã được xác định trước. Hoạt động này giúp doanh nghiệp xác định mức độ phù hợp của nhân viên đối với vị trí tuyển dụng, bao gồm năng lực chuyên môn, kỹ năng làm việc và khả năng hòa nhập với văn hóa tổ chức.
Đánh giá thử việc đúng cách sẽ giảm chi phí và tăng hiệu quả nhân sự.
Đối với doanh nghiệp, đánh giá thử việc là bước sàng lọc quan trọng nhằm giảm rủi ro tuyển dụng sai người, tối ưu chi phí đào tạo và duy trì chất lượng nguồn nhân lực. Với người lao động, đây là cơ hội để thể hiện năng lực, tiếp thu phản hồi và điều chỉnh phong cách làm việc để đáp ứng kỳ vọng của công ty.
Khác với đánh giá định kỳ vốn diễn ra khi nhân viên đã chính thức làm việc, đánh giá thử việc tập trung vào khoảng thời gian ngắn ngay sau khi bắt đầu công việc, thường từ 1 đến 2 tháng, nhằm đưa ra quyết định ký hợp đồng lâu dài hoặc chấm dứt hợp tác.
Quy định pháp luật về đánh giá thử việc
Theo Bộ luật Lao động Việt Nam, thời gian thử việc được giới hạn tùy theo tính chất và yêu cầu của công việc: tối đa 60 ngày đối với chức danh cần trình độ cao đẳng trở lên; tối đa 30 ngày đối với chức danh cần trình độ trung cấp, công nhân kỹ thuật hoặc nhân viên nghiệp vụ; và tối đa 6 ngày làm việc đối với công việc khác.
Mức lương trong thời gian thử việc phải đạt ít nhất 85% so với mức lương chính thức của vị trí đó, đồng thời các quyền lợi cơ bản như an toàn lao động, bảo đảm điều kiện làm việc phải được duy trì. Hợp đồng thử việc cần quy định rõ nội dung công việc, thời gian, mức lương và phương thức đánh giá.
Khi hết thời gian thử việc, người sử dụng lao động phải thông báo kết quả cho người lao động. Nếu đạt yêu cầu, hai bên ký hợp đồng lao động chính thức; nếu không đạt, hợp đồng có thể chấm dứt mà không cần báo trước, trừ khi có thỏa thuận khác. Quy định này giúp quá trình đánh giá thử việc minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cả hai bên.
Tiêu chí & cách viết nhận xét đánh giá thử việc hiệu quả
Để quá trình đánh giá thử việc đạt hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống tiêu chí rõ ràng, phù hợp với đặc thù công việc và văn hóa tổ chức. Một số tiêu chí quan trọng bao gồm:
Thái độ và tinh thần làm việc: Sự chủ động, tinh thần trách nhiệm, mức độ hợp tác với đồng nghiệp, khả năng tuân thủ nội quy và văn hóa công ty.
Kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm: Năng lực thực hiện công việc theo mô tả vị trí, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, quản lý thời gian và giải quyết vấn đề.
Mức độ hoàn thành công việc và chất lượng kết quả: Đáp ứng các chỉ tiêu công việc, đảm bảo tiến độ và độ chính xác, hạn chế tối đa sai sót.
Khả năng hòa nhập: Mức độ thích nghi với môi trường làm việc, sự linh hoạt trước thay đổi, khả năng hợp tác trong nhóm.
Khi viết nhận xét, nên sử dụng ngôn từ khách quan, cụ thể, tránh chung chung hoặc mang tính cảm xúc. Nên nêu rõ minh chứng từ kết quả công việc, hành vi hoặc thành tích của nhân viên. Việc cân bằng giữa ghi nhận điểm mạnh và góp ý khắc phục điểm yếu sẽ giúp nhân viên tiếp nhận phản hồi tích cực hơn. Ngoài ra, phần nhận xét cần hướng tới mục tiêu phát triển, đưa ra các đề xuất cụ thể để nhân viên cải thiện và nâng cao năng lực trong thời gian tới.
Quy trình đánh giá thử việc chuẩn
Một quy trình đánh giá thử việc bài bản giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tuyển dụng chính xác và đảm bảo tính minh bạch trong quản lý nhân sự.
Bước 1: Chuẩn bị bộ tiêu chí và thang điểm
Trước khi bắt đầu đánh giá, bộ phận nhân sự và quản lý cần thống nhất tiêu chí đánh giá, thang điểm cụ thể và phương pháp đo lường để áp dụng thống nhất cho mọi nhân viên thử việc.
Bước 2: Thu thập minh chứng và dữ liệu công việc
Trong suốt thời gian thử việc, quản lý trực tiếp cần ghi nhận kết quả làm việc, báo cáo, phản hồi từ đồng nghiệp hoặc khách hàng để có cơ sở đánh giá khách quan.
Bước 3: Tự đánh giá của nhân viên
Nhân viên thử việc được khuyến khích tự nhận xét về mức độ hoàn thành nhiệm vụ, những điểm mạnh và hạn chế của bản thân, kèm đề xuất cải thiện.
Bước 4: Đánh giá của quản lý trực tiếp
Quản lý dựa trên minh chứng và kết quả công việc để đưa ra nhận xét chi tiết, đồng thời so sánh với tiêu chí đã đề ra.
Bước 5: Tổng hợp kết quả và phản hồi chính thức
Bộ phận nhân sự phối hợp với quản lý để tổng hợp đánh giá, sau đó tổ chức buổi trao đổi chính thức. Nội dung phản hồi cần rõ ràng, minh bạch, nêu rõ quyết định tiếp nhận hay chấm dứt hợp tác, đồng thời cung cấp định hướng cho bước tiếp theo của nhân viên.
Mẫu đánh giá thử việc theo từng vị trí công việc
Mẫu đánh giá thử việc đóng vai trò như công cụ chuẩn hóa, giúp doanh nghiệp ghi nhận và phân tích kết quả làm việc của nhân viên một cách khách quan, minh bạch. Việc xây dựng mẫu phù hợp cho từng nhóm vị trí không chỉ tạo thuận lợi cho người đánh giá mà còn giúp phản ánh đúng năng lực, đóng góp và tiềm năng phát triển của nhân viên.
Đối với vị trí văn phòng như hành chính, kế toán, nhân sự, mẫu đánh giá thường bao gồm các mục: thông tin nhân viên, mô tả nhiệm vụ đảm nhận, mức độ hoàn thành công việc, chất lượng báo cáo – số liệu, khả năng phối hợp và hỗ trợ giữa các phòng ban. Phần nhận xét cần làm rõ tính cẩn trọng, độ chính xác và hiệu quả xử lý công việc hành chính.
Với các vị trí kinh doanh, bán hàng, mẫu cần tập trung vào tiêu chí kết quả doanh số, tỷ lệ đạt và vượt chỉ tiêu, kỹ năng tìm kiếm và chăm sóc khách hàng, khả năng đàm phán và duy trì quan hệ đối tác. Mục nhận xét nên chỉ rõ thành tích nổi bật và những kỹ năng cần phát triển để nâng cao hiệu quả bán hàng.
Đối với vị trí kỹ thuật hoặc sản xuất, mẫu đánh giá thường chú trọng vào kỹ năng vận hành máy móc, tuân thủ quy trình kỹ thuật và an toàn lao động, chất lượng sản phẩm, tốc độ hoàn thành và khả năng giảm thiểu lỗi. Nhận xét tổng quan nên đề cập mức độ ổn định trong thao tác và sự tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng.
Dù áp dụng cho vị trí nào, mẫu đánh giá nên có cấu trúc rõ ràng gồm: thông tin nhân viên, nội dung đánh giá theo từng hạng mục, phần nhận xét tổng hợp của quản lý, đề xuất quyết định và chữ ký xác nhận của các bên liên quan. Doanh nghiệp nên điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với đặc thù ngành nghề, nhưng cần đảm bảo tính thống nhất giữa các bộ phận để so sánh và lưu trữ dễ dàng.
Kinh nghiệm & sai lầm thường gặp khi đánh giá thử việc
Quá trình đánh giá thử việc sẽ hiệu quả hơn nếu doanh nghiệp áp dụng một số kinh nghiệm thực tiễn. Trước hết, cần đảm bảo người đánh giá có đầy đủ thông tin về hiệu suất, thái độ và kết quả công việc của nhân viên, thay vì chỉ dựa vào ấn tượng cá nhân. Việc tổ chức buổi phản hồi trong không gian cởi mở, khuyến khích trao đổi hai chiều sẽ giúp nhân viên tiếp nhận thông tin một cách tích cực và chủ động hơn trong cải thiện. Ngoài ra, cần lưu trữ kết quả đánh giá để làm cơ sở cho các quyết định nhân sự và theo dõi tiến trình phát triển của nhân viên.
Tuy nhiên, một số sai lầm phổ biến thường khiến đánh giá thiếu chính xác. Đó là việc sử dụng tiêu chí mơ hồ hoặc không thống nhất giữa các bộ phận, dẫn đến kết quả không đồng nhất; để cảm xúc cá nhân chi phối, đánh giá thiên vị hoặc thiếu công bằng; chỉ tập trung vào điểm yếu mà không ghi nhận nỗ lực và thành tích của nhân viên; hoặc bỏ qua việc trao đổi kết quả trực tiếp với nhân viên, khiến họ không hiểu rõ lý do đằng sau quyết định của công ty.
Tránh được những sai lầm này và áp dụng kinh nghiệm hợp lý sẽ giúp đánh giá thử việc trở thành một công cụ quan trọng trong quản trị nhân sự, góp phần xây dựng đội ngũ gắn kết và hiệu quả.
Câu hỏi và giải đáp thắc mắc về đánh giá thử việc
Có nên tổ chức buổi đánh giá thử việc trực tuyến không?
Có thể áp dụng khi làm việc từ xa hoặc ở các địa điểm khác nhau, miễn đảm bảo kết nối ổn định và đầy đủ dữ liệu.
Ai là người nên trực tiếp thực hiện đánh giá thử việc?
Quản lý trực tiếp, có thể phối hợp với nhân sự để đảm bảo khách quan.
Nên lưu trữ kết quả đánh giá thử việc trong bao lâu?
Ít nhất trong suốt thời gian nhân viên làm việc để làm căn cứ đánh giá hoặc giải quyết khiếu nại.
Một bản đánh giá thử việc giá trị không chỉ phản ánh thành quả hiện tại mà còn mở ra những cơ hội phát triển dài hạn cho nhân viên. Khi doanh nghiệp xem đây là bước khởi đầu để đồng hành và hỗ trợ, kết quả đánh giá sẽ trở thành chất xúc tác thúc đẩy động lực, khơi gợi tiềm năng và góp phần tạo dựng văn hóa làm việc tích cực.
Trí Nhân